Het duurzaamheidsvraagstuk is actueler dan ooit. De energietransitie, o.a. ingegeven door de klimaatdoelstellingen van Parijs, zorgt voor een nieuwe realiteit waar overheden, bedrijfsleven en de samenleving volop mee te maken hebben. De gehele duurzaamheidssector is aan verandering onderhevig: nieuwe partijen en technologieën doen hun intrede en er gelden andere, nieuwe spelregels voor succes. De verduurzamingsambities maken dat we steeds meer van een productfocus naar een relatiefocus moeten gaan en in scenario’s moeten denken bij het ontwerpen van oplossingen voor lenigheid. Het gaat om samenwerken binnen maar vooral ook buiten de eigen organisatie, waarbij verschillende belangen en veranderende dynamiek aan de orde van de dag zijn. Hoe opereren partijen in die context langjarig succesvol samen? In deze interviewreeks leggen wij dit vraagstuk voor aan de deelnemers aan de inspiratietafel ‘Grip op de Energietransitie’. Eén van hen is Sietske Voets, directeur bij Procap. Wat is haar visie op de aanpak van de energietransitie? Wat moet (urgent) worden verbeterd en waar liggen (onbenutte) kansen op weg naar 2050?
Foto: Sietske Voets
Wat is jouw visie op wat er urgent aangepakt moet worden?
“Verduurzaming is natuurlijk een omvangrijk thema dat op meerdere manieren gedefinieerd kan worden en bijna overal in terug komt als je kijkt naar projecten die nu of in de toekomst uitgevoerd worden. Ik denk dat verduurzaming voor een groot deel gaat over het leefbaar houden van Nederland, niet alleen nu maar juist ook in de verre toekomst. Dat betekent dat we bij alle keuzes die wij maken goed moeten nadenken over de langetermijneffecten en niet alleen naar de snelle winsten die wij kunnen halen.
Met de klimaatambities voor 2030 en 2050 en de actuele omstandigheden is verduurzamen, in zijn totaliteit, een urgent onderwerp. Maar als je kijkt naar de opgave met de hoogste prioriteit dan is dat toch wel de woningbouw. Concreet houdt dit in dat je in de eerste plaats goed stil moet staan bij de bouwmaterialen en de manier waarop je bouwt. Als je op dit moment huizen bouwt die aardgasvrij zijn, is dat in eerste instantie misschien duurder maar als we in de toekomst van het aardgas af moeten ben je op de lange termijn goedkoper uit. Daarnaast moet er gekeken worden naar de bouwlocatie in relatie tot de bereikbaarheid en mobiliteit. Het lijkt een eenvoudige en snelle oplossing om in de polder in ‘Flevoland’ nieuwe wijken aan te leggen maar als daar sprake is van een slechte bodemgesteldheid of het ligt enorm geïsoleerd waardoor men gedwongen wordt een auto aan te schaffen dan is dat geen duurzame oplossing.”
“Die winst is moeilijk in geld uit te drukken maar het is wel duidelijk dat het echt veel opbrengt.”
En wat is de winst die hiermee behaald kan worden?
“Dat is altijd een beetje een gevaarlijke en ouderwetse vraag want die dwingt je te kijken naar de snelle winsten en de korte termijn opbrengsten terwijl het juist gaat om die lange termijn. En daar zou veel meer de focus op moeten liggen. Dus wat levert het dan op dat je nu toekomstbestendig bouwt, niet de wijken neerzet die in 2050 weer aan vernieuwing toe zijn en dat de druk op de stad afneemt. Dus die winst is moeilijk in geld uit te drukken maar het is wel duidelijk dat het echt veel opbrengt. Als je nu gaat investeren in duurzame woningbouw moeten we eveneens de mobiliteitsvraagstukken die nu, door corona, wat stilliggen weer oppakken. Door op een slimme manier hiermee aan de slag te gaan sla je meteen meerdere vliegen in één klap doordat je zowel bezig gaat met de energietransitie, woningbouw en bereikbaarheid. Dat is dus de grote winst die je ermee behaald als je dat zo wilt noemen.”
“Doordat je zowel bezig gaat met de energietransitie, woningbouw en bereikbaarheid.”
Wat zou de meest efficiënte route zijn om hiermee aan de slag te gaan en wat vraagt dit van betrokken organisaties?
“Ik denk dat we tijdens de afgelopen verkiezingen hebben gezien dat het klimaat, bij bijna alle partijen, een belangrijk thema is en dat er absoluut bewustzijn is dat we nu hard aan de slag moeten om de doelen die wij ons hebben gesteld te bereiken. Ik denk dat wij als marktpartijen het moeten blijven roepen en blijven agenderen dat het belangrijk is, maar ik ben er wel positief over dat de politiek het straks ook gaat oppakken. Als we het hebben over onszelf als marktpartijen denk ik ook dat het belangrijk is om het goede voorbeeld te geven en uitkijken dat we niet aan windowdressing gaan doen.
Daarnaast denk ik wel dat de plannen centraler moeten worden aangepakt en vanuit de landelijke politiek moeten worden aangejaagd. Want ik merk dat met die RES-regio’s er zoveel bestuurslagen ontstaan dat er verwarring ontstaat bij mensen over rollen en verantwoordelijkheden. Daarom is er meer sturing nodig vanuit de centrale overheid, de meeste politieke partijen zien dat ook in, dus daar maak ik mij niet zoveel zorgen over.”
“Het goede voorbeeld geven en uitkijken dat we niet aan windowdressing gaan doen.”
Wat is een eerste definitie van succes of stappen in de goede richting?
“Succes bereiken we op het moment dat wij echt integraal gaan denken in de aanpak van de opgave. Bijvoorbeeld, er is woningnood maar hoe gaan we die nou integraal en toekomstbestendig aanpakken? Dat kan best snel gaan maar er moet wel goed over worden nagedacht en met de blik op de lange termijn. Gewoon Vinex-wijken uitrollen die niet bereikbaar zijn met het openbaar vervoer waardoor iedereen weer wordt gedwongen een auto aan te schaffen is in mijn ogen niet oplossen van het probleem maar verplaatsen of opschuiven van problemen. Dus een korte termijn succes zou zijn: het creëren van awareness voor focus op de toekomst en wat de beste oplossingen zijn op de lange termijn in plaats van snelle gains.”
Inspiratietafel ‘Future Proof Onderwijs’
PPS Netwerk Nederland is gevraagd de Inspiratietafel ‘Grip op de Energietransitie’ op te zetten opdat omdenkers (opdrachtgevers, opdrachtnemers, stakeholders, themaexperts, adviseurs) actief strategische kennis en praktijkervaringen met elkaar kunnen uitwisselen en elkaar inspireren om te komen tot het beste plan voor een duurzaam en toekomstbestendige samenwerking bij opgaves rondom de energietransitie.