Jan van Hout (OVVIA): “Denk anders en maak er een waar(de) feest van!”
Verduurzaming zien we overal om ons heen: van het 8 uurjournaal tot de buurman die zonnepanelen aanlegt. Het bewustzijn een betere wereld te creëren dringt tot alle lagen van de samenleving door. Maar hoe moeten we die duurzaamheidsvraagstukken eigenlijk tegemoet treden: gewoon beginnen met ‘anders’ bouwen? De vraag is of we dan wel bereiken wat we eigenlijk willen. Waar moeten we van tevoren over nadenken voordat we daadwerkelijk kunnen zeggen dat we duurzaam bezig zijn?
Wij spraken hierover met Jan van Hout, CEO van OVVIA, een energiedienstenaanbieder die zich bezighoudt met oplossingen om te besparen op CO2, energie en kosten.
Wat is uw visie op samenwerken in verduurzamingsopgaven?
“Samenwerken zie ik binnen verduurzamingsopgaven als primaire voorwaarde. We zien op dit moment dat de bouw en de vraag te versnipperd zijn, waardoor synergievoordelen niet terugkomen voor de klant. Er moet intensiever samengewerkt worden om deze voordelen wel te behalen. Dat dat nog niet in voldoende mate gebeurt, komt door hoe de markt georganiseerd is, en dan vooral aan opdrachtgeverszijde. Er wordt vanuit decentrale overheden vaak een hele kerstboom opgetuigd met een architect, adviseur, ingenieurs etc. Maar door deze verzuiling met verschillende achtergronden, specialisaties en adressen kan je nooit het integrale aspect bekijken. Op een traditionele manier ga je die opgaven niet voor elkaar krijgen. Integraliteit en procesoptimalisatie kunnen voor een kostenreductie van 30 procent zorgen.”
Wat zijn de grootste uitdagingen om van ambities naar realisatie te komen?
“Traditioneel gezien zit iedereen op zijn eigen kleine maatregelen. Als je soms wat meer geld investeert, door verder te verduurzamen, kom je economisch beter uit. Het is een robuustere oplossing om meer te verduurzamen dan je in je initiële ambitie hebt verwoord. Als je nu van een G-label naar een C-label wilt in 2023, ben je waarschijnlijk 6 later jaar weer de ‘Sjaak’ omdat je dan een A-label moet hebben. De vraag is: hoe kom je in 2050 op nul CO2-emissie? Daar moet je vandaag al mee bezig zijn. En het maakt dan niet uit of je in één of twee stappen op nul uitkomt, als het maar niet vijf losse stappen zijn. Het is niet waar dat als je het geleidelijk doet, dat de kosten meevallen; hier is wetenschappelijke onderbouwing voor.”
“Als je nu van een G-label naar een C-label wilt, ben je 6 jaar later weer de ‘Sjaak’ omdat je dan een A-label moet hebben”
“De uitdaging is dus het omvormen van de traditionele gedachte in de markt; iedereen zit in z’n eigen Excel-sheet en maakt keuzes op grond van wat gisteren gebeurd is. Dit komt omdat het gebouw en het proces niet optimaal georganiseerd zijn. Het is van belang een integrale afweging te maken: wij modelleren het gebouw en ons algoritme rekent uit hoe je op het A-label uitkomt en welke meerjarig onderhoudsplan daarbij hoort. De economische maat zit in zo’n algoritme, maar je gaat niet meer (primair) op een budget van een klant zitten. Je kijkt om het budget heen: waar liggen de kansen? En wat kost zo’n kans zodat je die optimaal kunt benutten? Welke doelen bereik ik met die kans? En hoe verhoudt de kans zich tot de visie van een klant? Zodoende bouw je een strategie op die uniform en consequent in aanpak is en daarmee opnieuw te gebruiken voor andere projecten.”
“Er is opleiding nodig om het kennisniveau aan te passen aan de huidige tijd. Ga van beslissen op investeringskosten naar beslissen op levensduurkosten, dan gaat er een wereld aan mogelijkheden voor je open. In 1999 was er Nederlandse documentaire over de mobiele telefoon die 2 jaar daarvoor al op de markt geïntroduceerd was. Daarin werd gezegd: “mobiele telefoon? Niet nodig. Als iemand me wil bereiken, schrijft ‘ie me toch gewoon een brief?”. Een klassiek voorbeeld van het niet aandurven mee te gaan met de tijd. Zo is het ook met verduurzaming.”
“Verduurzaming traditioneel aanvliegen is als mensen die in de begintijd van de mobiele telefonie zeiden: ‘niet nodig, stuur maar een brief’”
“Het pad is in ieder geval duidelijk, met het klimaatakkoord en onze ambities als Nederland (doelstellingen 2023/2030). De kans zit in het vertalen van visie en beleid naar de organisatie. Dit levert geld op, beter comfort en meer duurzaamheid. We hebben medestanders nodig en zien al beweging vanuit de banken en commercieel vastgoed. De transitie wordt niet door individuen gedaan maar door de maatschappij. En een traditionele aanpak van de transitie leidt tot kapitaalvernietiging.”
Verduurzaming zien we overal om ons heen: van het 8 uurjournaal tot de buurman die zonnepanelen aanlegt. Het bewustzijn een betere wereld te creëren dringt tot alle lagen van de samenleving door. Maar hoe moeten we die duurzaamheidsvraagstukken eigenlijk tegemoet treden: gewoon beginnen met ‘anders’ bouwen? De vraag is of we dan wel bereiken wat we eigenlijk willen. Waar moeten we van tevoren over nadenken voordat we daadwerkelijk kunnen zeggen dat we duurzaam bezig zijn?
Wij spraken hierover met Jan van Hout, CEO van OVVIA, een energiedienstenaanbieder die zich bezighoudt met oplossingen om te besparen op CO2, energie en kosten.
Wat is uw visie op samenwerken in verduurzamingsopgaven?
“Samenwerken zie ik binnen verduurzamingsopgaven als primaire voorwaarde. We zien op dit moment dat de bouw en de vraag te versnipperd zijn, waardoor synergievoordelen niet terugkomen voor de klant. Er moet intensiever samengewerkt worden om deze voordelen wel te behalen. Dat dat nog niet in voldoende mate gebeurt, komt door hoe de markt georganiseerd is, en dan vooral aan opdrachtgeverszijde. Er wordt vanuit decentrale overheden vaak een hele kerstboom opgetuigd met een architect, adviseur, ingenieurs etc. Maar door deze verzuiling met verschillende achtergronden, specialisaties en adressen kan je nooit het integrale aspect bekijken. Op een traditionele manier ga je die opgaven niet voor elkaar krijgen. Integraliteit en procesoptimalisatie kunnen voor een kostenreductie van 30 procent zorgen.”
Wat zijn de grootste uitdagingen om van ambities naar realisatie te komen?
“Traditioneel gezien zit iedereen op zijn eigen kleine maatregelen. Als je soms wat meer geld investeert, door verder te verduurzamen, kom je economisch beter uit. Het is een robuustere oplossing om meer te verduurzamen dan je in je initiële ambitie hebt verwoord. Als je nu van een G-label naar een C-label wilt in 2023, ben je waarschijnlijk 6 later jaar weer de ‘Sjaak’ omdat je dan een A-label moet hebben. De vraag is: hoe kom je in 2050 op nul CO2-emissie? Daar moet je vandaag al mee bezig zijn. En het maakt dan niet uit of je in één of twee stappen op nul uitkomt, als het maar niet vijf losse stappen zijn. Het is niet waar dat als je het geleidelijk doet, dat de kosten meevallen; hier is wetenschappelijke onderbouwing voor.”
“Als je nu van een G-label naar een C-label wilt, ben je 6 jaar later weer de ‘Sjaak’ omdat je dan een A-label moet hebben”
“De uitdaging is dus het omvormen van de traditionele gedachte in de markt; iedereen zit in z’n eigen Excel-sheet en maakt keuzes op grond van wat gisteren gebeurd is. Dit komt omdat het gebouw en het proces niet optimaal georganiseerd zijn. Het is van belang een integrale afweging te maken: wij modelleren het gebouw en ons algoritme rekent uit hoe je op het A-label uitkomt en welke meerjarig onderhoudsplan daarbij hoort. De economische maat zit in zo’n algoritme, maar je gaat niet meer (primair) op een budget van een klant zitten. Je kijkt om het budget heen: waar liggen de kansen? En wat kost zo’n kans zodat je die optimaal kunt benutten? Welke doelen bereik ik met die kans? En hoe verhoudt de kans zich tot de visie van een klant? Zodoende bouw je een strategie op die uniform en consequent in aanpak is en daarmee opnieuw te gebruiken voor andere projecten.”
“Er is opleiding nodig om het kennisniveau aan te passen aan de huidige tijd. Ga van beslissen op investeringskosten naar beslissen op levensduurkosten, dan gaat er een wereld aan mogelijkheden voor je open. In 1999 was er Nederlandse documentaire over de mobiele telefoon die 2 jaar daarvoor al op de markt geïntroduceerd was. Daarin werd gezegd: “mobiele telefoon? Niet nodig. Als iemand me wil bereiken, schrijft ‘ie me toch gewoon een brief?”. Een klassiek voorbeeld van het niet aandurven mee te gaan met de tijd. Zo is het ook met verduurzaming.”
“Verduurzaming traditioneel aanvliegen is als mensen die in de begintijd van de mobiele telefonie zeiden: ‘niet nodig, stuur maar een brief’”
“Het pad is in ieder geval duidelijk, met het klimaatakkoord en onze ambities als Nederland (doelstellingen 2023/2030). De kans zit in het vertalen van visie en beleid naar de organisatie. Dit levert geld op, beter comfort en meer duurzaamheid. We hebben medestanders nodig en zien al beweging vanuit de banken en commercieel vastgoed. De transitie wordt niet door individuen gedaan maar door de maatschappij. En een traditionele aanpak van de transitie leidt tot kapitaalvernietiging.”
Zonnepanelen “Ik hoor wel eens mensen zeggen: ik heb 100 zonnepanelen nodig. De vraag is hoeveel je er echt nodig hebt: door eerst de lampjes in het gebouw te vervangen bespaar je misschien zoveel dat je nog maar 50 zonnepanelen nodig hebt. En de benodigde investering daalt daarmee ook van 100 naar 50. Eerst kijk je wat verantwoord is en dan hoe je dit kunt doen en wat de criteria zijn. Hiervoor is een verduurzamingsstrategie nodig en investering in levensduurkosten. Mensen zullen merken dat de baten aan alle kanten groter zijn: CO2-reductie, geld en doelstellingen sneller behaald. We zitten in een transitie en zijn, bij wijze van spreken, van de brief naar de mobiele telefoon aan het gaan.”Wat is de balans tussen techniek en organisatorische en samenwerkingsaspecten? “Ik denk dat technische aspecten ondergeschikt zijn aan de andere genoemde aspecten. We hebben te maken met de best available techniques. Er is altijd een technische oplossing voor een vraag, ten slotte hebben we niet met rakettechnologie te maken. Het gaat over isoleren, ledverlichting, warmtepompen etc. De crux zit ‘m daarom in het stellen van de goede vraag: wat willen we bereiken, wat willen we met het gebouw? Dit is een organisatievraagstuk en daarmee ligt een paradigmaverandering in het verschiet.” “Dan gaat het er ook om welke marktpartijen de uitvraag aankunnen. Veel bouwbedrijven worden initieel als kandidaat beschouwd, maar hebben het druk en grijpen naar oude systemen: die willen gewoon een opdracht. Voor verduurzamingsopgaven is het belangrijk te kijken welke (andere) partijen er zijn die specifieke kennis en meer ruimte hebben. We zien dagelijks de voorbeelden voorbijkomen van hoe het ook kan. Wanneer komt in het proces de techniek om de hoek kijken? Is dit het juiste moment? “Voor de techneuten in de bouw is techniek prioriteit nummer 1 en, als je pech hebt, is geld prioriteit nummer (bijna) laatst. Wat je hiermee vaak krijgt is dat we iets moeten doen, zoals een warmtepomp gebruiken, omdat de techneut het zegt. Maar aan welke randvoorwaarden moet het voldoen, wat was de onderbouwde reden van de keuze? En belangrijk is wie de vraag bepaalt, wie heeft hier het mandaat voor? Mijns inziens komt de techniek altijd één stap later dan het proces.” “Mensen zeggen “ik heb 100 zonnepanelen nodig”, maar door eerst lampen te vervangen bespaar je wellicht zoveel dat je er nog maar 50 nodig hebt” Samenvattend, wat zijn voor u de belangrijkste zaken zijn om rekening mee te houden? “Ten eerste: denk in nettowaarde en niet in kosten. Met kostendenken ben je duurder uit. Verder moet je de goede vraag formuleren in plaats van het (onbedoeld) dicteren van de oplossing. En als laatste: stel een goed (integraal) team samen dat dit integrale vraagstuk uit kan voeren.” Jan heeft, als bevlogen expert op dit onderwerp, met andere ervaringsdeskundigen uit het vakgebied, de masterclass ‘Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed: van ambitie naar realisatie’ opgezet. Tijdens deze masterclass, georganiseerd door o.a. ESCoNetwerk en de Academie voor Samenwerken (een initiatief van PPS Netwerk Nederland), leert u o.a. de goede startcondities te creëren, belangen van stakeholders te laten fuseren en hoe u (faal)kosten kunt minimaliseren. De masterclass vindt plaats op 8 november 2018 in Zeist. Klik hier voor meer informatie over het programma en aanmelding.